Herdenking 80-jarige bevrijding Spoordonk

“Afgelopen donderdag was het exact 80 jaar geleden dat Spoordonk werd bevrijd, net als Oirschot trouwens. Eindelijk, verzuchtten de inwoners van Spoordonk destijds ongetwijfeld. Want de mensen hier in Spoordonk hebben toen ongetwijfeld geweten dat De Beerzen, op minder dan tien kilometer van deze plek, al op 22 september was bevrijd. Ruim een maand eerder! Kortom: de gemeente Oirschot zoals hij nú is, werd in oktober 1944 bruut doorsneden door de frontlinie. 

De mensen uit Spoordonk konden de bevrijding als het ware ruiken. Ze hoorden de schermutselingen, het geronk van de motoren van tanks en trucks, de ontploffing van granaten. Zij die geloofden in een goede afloop gingen misschien al wel voorzichtig op zoek naar de clandestiene spullen die ze vier jaar lang angstvallig voor de bezetter hadden verborgen: roodwitblauwe vlaggen, oranjes wimpels, radio’s, een lekkere ham of een fles jenever. Nog even, dan zou het feest losbarsten. Waar bleven ze nou, die Tommies? Hoe lang heb je nodig voor da kiepe-eindje? Lang, weten we nu. Meer dan een maand. 

Ondertussen was het volle bak in Spoordonk. De inwoners van Oirschot waren door de Duitsers gesommeerd het dorp te verlaten, op ouderen en zieken na. Ten tijde van de bevrijding verbleven er maar liefst 4.000 mensen in Spoordonk, terwijl er dat normaal maar honderd waren. 

Op 21 oktober werden de kerk, de toren en de pastorie van Spoordonk getroffen door granaatvuur. Ook boerderij Roefs werd getroffen. Een koe die geraakt was door een granaatscherf moest worden geslacht. Uiteindelijk verlaten de Duitsers in de nacht van 23 op 24 oktober Spoordonk in ijltempo, als een dief in de nacht. De grond is ze te heet onder de voeten geworden, ze nemen de wijk richting Moergestel en Oisterwijk.

Rond diezelfde tijd wordt elders in Zuid-Nederland nog veel heviger slag geleverd. Bij de slag om Overloon, die eindigde op 18 oktober 1944, verliezen bijna 1.900 geallieerden en 600 Duitsers het leven. Bij de Slag om de Schelde, die op 8 november 1944 eindigt, verliezen zowel de geallieerden als de Duitsers zo’n 12.000 manschappen. Dergelijke verliezen blijven Spoordonk echter bespaard. 

Al snel na de bevrijding rapen de bewoners voorzichtig de brokstukken van hun bestaan bij elkaar. Ze denken al weer aan de wederopbouw, aan hoe nu verder te gaan, terwijl een groot deel van ons land dan nog de gruwelijke hongerwinter te verduren krijgt, als gevolg waarvan 20.000 landgenoten zullen overlijden. 

Beste mensen, dit jaar vieren we 80 jaar vrijheid. 80 jaar… Er zijn bijna geen mensen meer die de bevrijding hebben meegemaakt en ons uit eigen ervaring kunnen vertellen hoe het was om de bezetter te zien vertrekken en de bevrijder te zien arriveren. Heeft herdenken dan nog wel zin? 

We vinden van wel en we staan daarin niet alleen. Ik prijs me dan ook gelukkig met de Commissie 80 Jaar Vrijheid Oirschot, die spontaan aangemelde activiteiten coördineert en daarbij steun krijgt van Heemkundekring De Heerlijkheid, Heemkundekring Den Beerschen Aard, Visit Oirschot, diverse Oirschotse verenigingen en uiteraard de gemeente Oirschot.

Ik ben al deze vrijwilligers oprecht dankbaar en juich hun inspanningen van harte toe. Waarom? Omdat overal om ons heen geknaagd wordt aan de randen van de rechtstaat. Omdat we patronen zien die we kennen uit de Tweede Wereldoorlog, waarbij de gebeurtenissen elkaar als vallende dominostenen lijken op te volgen:

• het aanwijzen van zondebokken
• het inperken van vrijheden
• het demoniseren van de oppositie 
• het de mond snoeren van de vrije pers

Het past ons allen de bevrijding in herinnering houden, onze bevrijders te eren en samen alert te zijn op zaken die onze vrijheid bedreigen. Jonge mannen van elders stierven zodat wij kunnen leven in vrede, in vrijheid, in een democratie. Het zijn onze belangrijkste waarden. Het is onze morele verantwoordelijkheid ze voor altijd te bewaken.”