Ga ook aan de slag met uw woning!

Het huis van Johan van Gerven

In 2015 is het huis van Johan van Gerven opgeleverd. Het heeft heel wat voorbereiding gekost voordat het zover was, “Maar dan heb je ook wel iets bijzonders dat helemaal naar ons zin is,” zegt Johan van Gerven. “Het huis is volledig energieneutraal. De bijgebouwen die bij de oude boerderij stonden, zijn blijven staan en zijn voorzien van zonnepanelen. Die leveren niet alleen genoeg elektriciteit voor het hele huis, maar ook voor de elektrische auto.” Het huis is beneden en op de etage voorzien van vloerverwarming die aangesloten is op een bron van circa 90 meter diep. Een warmtepomp verwarmt het huis in de winter en koelt in de zomer. Johan: “Je moet het zien als een soort koelkast: in de winter onttrekt het water diep in de aarde warmte die in huis wordt afgegeven. In de zomer juist het omgekeerde. Voordeel van dit systeem is dat het relatief weinig energie kost en nagenoeg geen geluid produceert. Er zit veel glas in het pand. Dat is hittewerend en daardoor wordt het mede dankzij de koeling zelfs in de warmste zomers nooit warmer dan 24 graden. In het ontwerp was rekening gehouden met een zonnescherm, maar dat hoefde nooit te worden geplaatst.”

Volgens Johan is het huis zo energiezuinig omdat het enorm goed geïsoleerd is. “Er is een pakket van 34 centimeter isolatie in verwerkt. Veel traditionele bouwbedrijven vonden dit overdreven, maar met mijn kennis van duurzaamheid en energie heb ik mijn plan toch doorgezet. Tegenwoordig is een dergelijke isolatielaag helemaal niet meer ongebruikelijk.” Buurman Adriaan Risseeuw heeft het pand ontworpen. Hij is van mening dat duurzaamheid verder gaat dan alleen energie. Wat is de milieubelasting van de materialen? Beton gaat wel lang mee, maar is zwaar, vraagt een zware fundering en het kost veel energie om het te maken en verwerken. Hetzelfde geldt voor baksteen. Daarom is in het pand van Johan gebouwd op basis van stalen spanten, waarop prefab houtskelet-elementen zijn geplaatst. Johan: “Het voordeel is dat het lichter is, sneller gebouwd kan worden, minder milieubelastend is in de productie, maar toch als maatwerk geleverd kan worden. De ramen kunnen bijvoorbeeld precies daar geplaatst worden waar ze het mooiste en beste passen. Ook is in houtskeletbouw de isolatie perfect te verwerken.” Johan sluit het gesprek af met als conclusie: “Duurzaamheid is niet alleen goed voor het klimaat en verstandig gezien de stijgende energieprijzen, maar vooral ook voor het comfort. Het is in alle seizoenen heel aangenaam in huis.”

De boerderij van Adriaan Risseeuw

Om de ruim 100 jaar oude, zogeheten langgevelboerderij, te verduurzamen is van een heel andere orde. Adriaan: “De boerderij is een gemeentelijk monument, maar dat geldt eigenlijk vooral voor de buitenkant. Het was in de zeventiger jaren al eens flink verbouwd door mijn ouders en  zelfs toen al van vloerverwarming voorzien. Maar die was van metaal en was inmiddels helemaal verroest. Het gevolg van die eerdere ingrepen was dat er in het pand wat minder monumentale elementen aanwezig waren. Daardoor konden we, met de nodige aanpassingen, zowel op de begane grond, als op de etage vloerverwarming aanleggen en alles opnieuw indelen.” Net als in het nieuwe pand van buurman Johan heeft de boerderij een warmtepomp, aangesloten op diepere aardlagen, waarmee zowel gekoeld als verwarmd kan worden. Adriaan: “De energie is nog afkomstig van het elektriciteitsnet, omdat het plaatsen van zonnepanelen op de rieten kap geen optie is. We hebben een vrij grote kavel, dus we kijken of we die ergens anders nog kwijt kunnen.” Adriaan heeft bij de werkzaamheden zoveel mogelijk duurzame materialen gebruikt. “De boerderij is met riet gedekt. Riet heeft al een zekere isolerende waarde. De rieten kap is aan de onderzijde geïsoleerd met vlaswol. Dat is een natuurlijk materiaal dat in de buurt, in Oisterwijk, wordt geproduceerd. De vlasvezel ademt en neemt vocht op bij condensatie door temperatuurverschillen, maar geeft het vocht weer af als de luchtvochtigheid in het pand weer wat lager wordt.” Adriaan legt uit: “Zie de isolatie van een huis als een comfortabele jas. Die moet ook ademen, anders ga je zweten. Wat je zeker niet wilt is een ‘natte jas’: daarom is goede ventilatie ook zo belangrijk.” Adriaan is het ventilatiesysteem nog aan het perfectioneren. Hij wil er nog een warmtewisselaar op aansluiten zodat de lucht op de juiste temperatuur het pand in- en uitgaat. “De buitenmuren waren niet of nauwelijks van een spouw voorzien. Gelukkig hebben we hier de ruimte om een voorzetwand te plaatsen met daarin bijna 20 centimeter isolatie  Zo is de monumentale boerderij aan de binnenzijde van dak, gevels en vloeren rondom voorzien van een 20 centimeter dikke thermische schil, waardoor we relatief weinig energie verbruiken in deze grote boerderij.” Zoals bij een architect te verwachten is, zijn er allerlei bijzondere elementen in het pand verwerkt. Bijzonder is bijvoorbeeld een ‘binnentuin’ langs de gang op de eerste etage.  Adriaan: “Langs de hele wand is een plantenbak gemaakt, die water krijgen via een irrigatieslang. De planten krijgen met name ’s nachts licht van speciale, energiezuinige groeilampen, waardoor ze kunnen floreren. Het ziet er niet alleen mooi uit: het is goed voor de luchtkwaliteit. De planten zetten de kooldioxide die wij uitademen weer om in zuurstof. Ook zorgen ze voor een betere luchtvochtigheid en akoestiek. Al met al een mooie kringloop in je eigen huis!” Het project van Adriaan is nog niet helemaal klaar, maar hij laat zien dat ook een honderd jaar oude boerderij met de nodige investeringen te verduurzamen is. Ook hier geldt dat je er zelf vooral comfort voor terug krijgt. Daarnaast is de ruimte effectiever te gebruiken. Niet alleen door de nieuwe indeling, maar ook omdat er geen radiatoren meer worden gebruikt.

Adviezen van beide pioniers  

Op de vraag welk advies deze twee ervaringsdeskundige hebben voor mensen die zelf hun woning of monument willen verduurzamen:

• Maatregelen die een goed rendement opleveren, moet je altijd uitvoeren:
  - Ledverlichting toepassen
  - Spouwmuur-, dak en vloerisolatie waar je goed bij kunt
  - Zonnepanelen
• Bij een grote verbouwing kun je de volgende stappen zetten:
  - Isoleren van wanden met binnen- of buitenisolatie
  - Verbeteren van kierdichting en isolatiewaarden van ramen door plaatsen van
     isolatieglas of achterzetramen
  - Installatie warmtepomp met vloerverwarming
• Laat je goed en objectief adviseren, zoals dat kan bij het duurzaam gemeenteloket Oirschot. 0 binnenlopen zonder afspraak.