Achtergrond brede preventieaanpak GO
GO is de brede preventieaanpak van gemeente Oirschot gericht op alle kinderen en jongeren tot en met 18 jaar en is daarmee een vorm van universele preventie. De aanpak richt zich op het voorkomen van problematiek als mentale gezondheidsklachten, overgewicht en alcohol- en middelengebruik.
Waarom deze preventieaanpak?
Landelijk, maar ook de Oirschotse jeugd wordt geconfronteerd met steeds grotere uitdagingen, zoals mentale gezondheidsklachten, verslaving en prestatiedruk. Het aantal en de ernst van deze problemen nemen toe, waardoor inmiddels één op de zeven jongeren een vorm van jeugdhulp ontvangt. De vraag naar hulp groeit, terwijl het jeugdzorgstelsel vastloopt en jongeren moeite blijven houden. Daarom zetten we sterker dan ooit in op preventie. Een focuspunt is alcohol, uit de jeugdmonitor van de GGD blijkt dat jongeren in Oirschot meer alcohol consumeren dan gemiddeld in de regio. Zij zijn vaker dronken of aangeschoten geweest en hebben in hogere mate deelgenomen aan bingedrinken. Daarnaast heeft een groter percentage jongeren vrienden die alcohol drinken en kopen meer jongeren zelf alcohol in vergelijking met de rest van de regio. Opvallend is ook dat de meerderheid van de ouders het alcoholgebruik van hun kinderen goedkeurt of hier niets van zegt.
Zowel het collegeprogramma van de gemeente Oirschot, het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) als het Lokaal Gezondheidsbeleid en het beleidsplan Opvoeden en opgroeien van de gemeente Oirschot, zetten in op de ontwikkeling van een betrouwbare preventieaanpak voor jongeren. Deze aanpak moet bijdragen aan een gezondere levensstijl en het verminderen van risicogedrag onder de jeugd.
Tot op heden bestonden preventieve initiatieven in de gemeente Oirschot voornamelijk uit losse interventies zonder een samenhangende structuur. Gezien de actuele uitdagingen op het gebied van mentale gezondheid, overgewicht en het gebruik van alcohol en drugs, erkennen professionals binnen het maatschappelijke domein de noodzaak van een goed georganiseerde preventieaanpak.
Aanleiding en cijfers
Diverse zorgwekkende cijfers over de gezondheid van onze jeugd vormen de aanleiding voor de nieuwe preventiestructuur van gemeente Oirschot.
Mentale gezondheidsklachten
De mentale gezondheid van tieners en jongvolwassenen verbetert niet. Vergeleken met 2021 is het aandeel jongeren met psychische klachten onverminderd hoog gebleven. Vooral meisjes hebben vaker psychische klachten, zoals depressieve klachten of angstklachten, en ervaren vaker stress dan jongens. Jongvolwassenen hebben een minder goede mentale gezondheid dan tieners. Maar ook tieners komen steeds dichterbij volwassenen in bijvoorbeeld het percentage met psychische klachten.
In Oirschot geeft 22% van de middelbare school leerlingen aan dat zij last hebben van psychische klachten. Daarnaast geeft 36% aan zich (zeer) vaak gestrest te voelen door één of meer factoren. Dit leidt er onder andere toe dat 11,6% van de jongeren tot 23 jaar een vorm van jeugdhulp ontvangt, dat is ongeveer 1 op de 8,5 jongeren. Deze gegevens zijn afkomstig uit de GGD Jeugdmonitor 2023.
Overgewicht
Steeds meer kinderen en jongeren in Nederland kampen met overgewicht, wat een groeiende zorg is voor de volksgezondheid. Recente cijfers geven inzicht in de ontwikkeling van overgewicht onder verschillende leeftijdsgroepen. In 2023 had 11,3 procent van kinderen op de basisschool en 12,2 procent van middelbare school jongeren overgewicht. Onder de 16- tot 20-jarigen is het percentage jongeren met overgewicht ten opzichte van 2022 iets gestegen: van 18,6 procent in 2022 naar 18,9 procent in 2023.
Het percentage kinderen en jongeren met matig overgewicht is in alle leeftijdsgroepen gedaald. Het percentage kinderen en jongeren dat kampt met ernstig overgewicht laat een ander beeld zien. Daar is in alle leeftijdsgroepen sprake van een stijging. Deze gegevens zijn afkomstig uit de Gezondheidsenquête (Centraal Bureau voor de Statistiek, 2024).
Alcohol- en middelengebruik
Alcoholgebruik onder jongeren is een belangrijk aandachtspunt in Oirschot. Uit de GGD Gezondheidsmonitor van 2023 blijkt dat jongeren in Oirschot gemiddeld meer alcohol drinken dan hun leeftijdsgenoten in de regio. Zo geeft 39% van de Oirschotse jongeren aan in de afgelopen vier weken alcohol te hebben gedronken, tegenover 28% regionaal.
Ook op andere indicatoren, zoals dronkenschap (28% versus 16%) en bingedrinken (29% versus 19%), scoort Oirschot beduidend hoger. Opvallend is dat 61% van de jongeren aangeeft dat hun ouders het alcoholgebruik goedkeuren of er niets van zeggen.
Groepsdruk speelt een rol bij het middelengebruik van jongeren. Als er in hun omgeving, door bijvoorbeeld vrienden of vriendinnen, alcohol wordt gedronken of andere middelen worden gebruikt, dan is de kans groter dat een jongere zelf ook alcohol drinkt. Bijna alle Oirschotse jongeren uit klas 4 (95%) geven aan dat een deel of zelfs al hun vriend(inn)en alcohol drinkt.